نا گفته هایی از بازاریابی پست مدرن

چکیده :

در نتیجه تکنولوژی، جهانی شدن و انقلاب اجتماعی، تغییر در قرن ۲۱ با سرعت بالایی به وقوع می پیوندد. شکل های جدیدی از تولید مثل تولید به هنگام، تنوع کالا برای گوشه های دِنج بازار، نیروی کار انعطاف پذیر، مفهوم سرمایه سیال، در دهه های اخیر روند به رشدی داشته است. در واقع همان طور که می دانیم جهان در حال تغییر به چیزی است که محققان آن را پست مدرنیسم می نامند.

شرایط بازار مثل رشد کم، بازار پراکنده، رقابت و افزایش هزینه های بازاریابی، در حال برانگیختن یک بازشناسی از استراتژی ها و روش شناسی های بازاریابی، می باشند و مدل های پذیرفته شده مدیریت بازاریابی در بازار پست مدرن را زیر سؤال می برند.

 در این مقاله به بررسی بازاریابی پست مدرن، شناسایی مصرف کنندگان در دنیای پست مدرن و چگونگی استفاده از ابزارهای بازاریابی در این دوران می پردازیم .

مقدمه :

همـان طـوری که بشر پیچیده تر می شود، هر فـرد آرزوهـای خود بـرای دستیابی به رضایتمندی را در جنبه های مختلف بیان می دارد در دنیای پست مدرن، مصرف کنندگان، در ادراکات، با هم متفاوند. حتی مصرف کنندگان مشابه، خواسته های متفاوتی در زمینه های مختلف بیان می کنند.

گرایش بازاریابی، در حال تغییر از تمرکز بر محصول عینی (که به یک شکل ارائه می شد) به محصول ذهنی با معانی متفاوت در بین کالاها و خدمات می باشد. این پارادایم جدید در بازاریابی پست مدرن همراه با افزایش رقابت، گسترش و بسط یافته است. وجود جانشین های زیاد، به مشتریان آزادی می دهند تا بدون هیچ تعهدی به شرکت یا برند مخصوص، انتخاب خود را تغییر دهند. این نوع رفتار غیرقابل پیش بینی مصرف کننده، بازاریاب را که به دنبال شناخت استراتژی های بازاریابی پست مدرن است، به چالش می کشد.(۵)

در پست مدرنیسم، مرزهای بین مشتری ـ سازمان در بازار، مصرف کننده ـ کارگر، سازمان ـ فرد نامشخص شده است. دوره مدرنیسم به پایان رسیده و ما شروع به ورود به دوره پست مدرن کرده ایم. دوره بلند مدت ایده های متضاد بوجود آمده که فرآیندهای تولید را از فرایندهای مصرف، کار را از تفریح، اقتصاد را از فرهنگ، زن را از مرد، حقیقت مداری از نماد مداری، مرکز را از حاشیه، ناحیه را از جهان، واقعی را از مصنوعی جدا می کند.

مباحث پست مدرنیسم و رفتار مصرف کننده در اواخر دهه ۸۰ و اوایل دهه ۹۰ آغاز شد. برخی از نوشته های مهم در این زمینه شامل نوشته های : برون، فیرات، ونکاتش، اوگلیوی، شری، هیرچمن و هُلبروک می باشد همچنین کتاب تألیف شده بوسیله بلک، ونکاتش، دُلاکیا به نام مصرف و بازاریابی در سال ۱۹۹۶ برخی از جنبه های توسعه پست مدرن و اقتصاد جهانی را که می تواند برای بازاریابان کلان نگر مفید و جالب باشد، مورد بررسی قرار می دهد.(۱۱)

براساس نوشته های فیرات و همکارانش : فلسفه پست مدرن بعنوان یک فلسفه آزادنگر و وسیع نگر به معانی و اختیارات منابع غیرمنتظره، ترسیم می شود(۶)

طبق عقید برون : « پست مدرنیته یک دنیای شبیه سازی شده است، جایی که تصاویر، ارتباط غیرقابل فهم و غیرقابل درکی با واقعیت خارجی ایجاد می کنند و همچنین در این دنیا حرفه و مهارت حتی از چیزهای واقعی بهتر است (۴)

– نگاهی بر ویژگی های مدرنیسم و پست مدرنیسم در بازاریابی :

پست مدرن ها تعریف و تجسم یک آینده مطلوب برای همگان را غیر ممکن می دانند. آن ها تنوع را به منزله ارزش مهم در نظر می گیرند و بر این باورند که به طور کلی دانش نیز به طور پراکنده بدست می آید و در قالب تکه ها و جزء های بسیار متفاوت تولید می شوند بنابراین جمع کردن همه دستاوردهای علمی و دانش های پراکنده در یک دیدگاه جامع و منفرد، امکان پذیر و معقول به نظر نمی رشد .(۱) در حقیقت پست مدرنیسم از وجود همزمان چارچوب های متفاوت پشتیبانی می کند.(۷)

– ویژگی های پست مدرنیسم :

پست مدرنیسم هرگونه یگانگی متودولوژیکی (روش شناسانه) را رد می کند بدین معنی که هیچ روش خاصی برای حل یک مسأله ویژه وجود ندارد.

پست مدرنیسم عینیت گرایی (objectivism) را که بر این عقیده است که « یک هدف حقیقی که می تواند به صورت مجزا از مشاهده کننده مورد تصور قرار گیرد وجود دارد» را نقض می کند. طبق دیدگاه آن ها مشاهده کننده جزئی از سیستم است و دخالت فردی خود را بر چیزهایی که اتفاق می افتند و چگونگی انجام رویدادها اعمال می کند.

پست مدرنیسم بر ذهنیت گرایی (subjectivity) تأکید می کند. (۳)

همچنین پست مدرنیسم تأکید بیشتری بر فرد ایجاد می کند. از زمانی که افراد واقعیات جهان را به صورت های متفاوتی درک می کنند، گوش دادن و فهم ادراکات فردی افراد در پست مدرنیسم مهم شناخته شده است.(۷)

در مقابل تأکید مدرنیسم بر نمایش و تعریف (جنبه های فیزیکی محصول)، پست مدرنیسم به معنی و مفهوم تأکید دارد. همچنین، جایی که مدرنیسم تمرکز صرف بر مسائل بیانی می کند (به برندها توجه می کند) پست مدرنیسم به هر منوتیک (یعنی علم تأویل و تفسیر معانی) توجه می کند.

در واقع پست مدرنیسم از دیدگاه مادی گرایی دور شده و به سمت دیدگاه سمیوتیک (علم سمبل ها و نمـادهـا) حرکت می کند به طوری که بـه جـای عینیت گرایی و ارائه واقعیت به سمبل ها و نشانه ها تأکید دارد.

در ادامه باید به این مطالب اشاره کرد که یکی از نشانه های بازاریابی پست مدرن این است که شبیه سازی هایی از مصرف (استفاده از نماد در مصرف) منشأ تولید است. در عوض در مدرنیسم به محصول، اهمیت بیشتری داده می شود. بعبارت دیگر در دیدگاه پست مدرن، مصرف نسبت به محصول مهم تر است.(۱۱)

– توجهات مدرنیسم و پست مدرنیسم

– زمینه های بازاریابی پست مدرن :

۱- فرا واقعیت (Hyper reality) :

یکی از ویژگی های پست مدرنیسم « فرا واقعیت » می باشد.این عمل بدلیل افزایش اهمیت محصول نمادین در مقابل واقعیت خود محصول اتفاق افتاده است. دنیای نمادین (symbolic world) بعنوان یک الگوی شبیه سازی شده با زنجیره های بی پایان از معانی در مقابل نمایش واقعیت ها در دیدگاه مدرنیسم قرار می گیرد. تجربه ها و دنیای نمادین اطراف ما بعنوان اساسی برای واقعیت اطراف ما مطرح می شوند به طوری که واقعی به غیر واقعی تبدیل می شود و شناخت مرزهای بین این دو (واقعیت و عدم واقعیت) دشوار می شود.

این تصاویر و تجربیات شبیه سازی شده (نمادین) فراتر از واقعیت در بازار و فرهنگ و دایره اجتماع گسترده شده است. بازاریابی بعنوان کلید تغییر (تبدیل) مستمر به دنیای پست مدرن و مجرایی بین مشتریان و محصولات می شود .

۲- پراکندگی (Fragmentation) :

پراکندگی، با بازار و مشتریانی که از هم گسسته و جورآجور و تغییر پذیرند، مرتبط می باشد و منجر به افزایش و ازدیاد برندها، محصولات، رسانه و تکنولوژی می شود.

در نتیجه مصرف کنندگان به افرادی بی وفا و با خریدهای آنی و زودگذر تبدیل می شوند و هدف گذاری بازار (Target) مشکل می شود و آنها بدرستی و روشنی قابل شناسایی نیستند.

۳- واژگونی (بر عکس سازی) محصول و مصرف (Reversal of production and consumption):

واژگونی محصول ومصرف بیان می دارد که یک محصول چگونه موقعیت ممتاز خود را در جامعه از دست داده است.مصرف کنندگان از مصرف، بجای محصولات، برای نشان دادن خود استفاده می کنند.

بجای ویژگی های کاربردی و عاطفی (احساسی) یک محصول، این، ویژگیهای نمادین آن است که برای مشتریان ارزش می آفریند.

۴- تمرکززدایی از یک موضوع (Decentring of the subject) :

تمرکززادیی به این معنی است که، مصرف کننده ای که در یک زمان با یک شخصیت در مرکز صفحه (بازار) قرار داشت، به یک فرد چند شخصیتی تبدیل شده و گیج و بدون تمرکز شده است.

این ویژگی بیان می دارد که روش هـای بـازاریـابـی مرسومی که مشتـریـان را در مرکز هر چیز قرار می دادند نامناسبند.

دیـدگـاه پست مدرن این مشکل را از طریق مـوارد زیـر حل کرده : الف- توسعه و ایجاد تصاویر و نمادها، ب- کمک به مشتریان برای رهایی از پیروی آداب و رسوم، ج- پست مدرنیسم به مشتریان اجازه می دهد تا نقش های مختلف ایفا کنند.

۵- هم جواری متضادها (Paradoxical juxtapositions) :

این مؤلفه، مفهوم تفاوت و این که، می توان اجزای متناقض و متضاد و متفاوت را بطور کلی بـا هم و در کنار هم داشته باشیم بیان می کند.

۶- کاهش تعهد Loss if commitment :

کاهش تعهد منعکس کننده فریب افراد با طرح ها و برنامه های پرزرق و برق مدرنیسم است. مصرف کنندگان تعهد خود را به این آرزوهای محال و دست نیافتنی از دست داده اند. تأثیر این کاهش تعهد بدین معنی است که تئوری بازاریابی مرسوم قادر به پیگیری اهداف وفاداری و ثبات نیست و وفاداری زود گذر و قراردادی می شود.

در دنیای پست مدرن دارایی های سازمان ها به دارایی های نامحسوس (مثل دانش و اطلاعات) با تأکید بر خلاقیت های نمادین آن ها، تغییر یافته است.

این عقیده که مشتریان محصول را می خرند و استفاده می کنند به این عقیده که مشتریان علائم و نشانه ها را می خرند و استفاده می کنند تبدیل شده است. (۶)

–      مصرف کننده مدرن و پست مدرن :

در رابطه با مصرف کننده، کاملاً قابل مشاهده است که مصرف کننده مدرن به ارزش سودمندی و کارکرد یک کالا یا خدمت ویژه و توانایی آن کالا یا خدمت در حل مشکل او، اهمیت می دهد در حالی که مصرف کننده پست مدرن توجه کمتری به این موضوع می کند.

مصرف کننده پست مدرن به مسائل غیرمحسوسی تمرکز می کند، که از احساس شخصی و هویتی او نشأت گرفته است و نتیجتاً این مصرف کننده به ارزش های فرهنگی و نمادین یک کالا یا خدمت و همچنین به تصویر ذهنی آن محصول بیش از ارزش واقعی آن، ارج می دهد.

وفاداری به یک نام تجاری (طبق دیدگاه مصرف کنندگان مدرن) در بازار پست مدرن، مبنایی برای رقابت نیست.

مصرف کننده پست مدرن احساس قوی نسبت به فوریت امور دارد و انتظار دارد که کارها یا خدمات فوراً انجام شوند بعلاوه، او انتظار دارد که عرضه کننده کالا یا خدمت،بیش از آن چیزی که از طریق پیام ادعا کرده، انجام دهد. باتوجه به اطلاعاتی که مصرف کنندگان از محیطی که در آن قرار دارند، بدست می‌ آورند، تقاضای ویژه ای در آنها بوجود می آید و اگر چیزی که می خواهند فوراً انجام نشود، آن ها نیاز دارند تا بدانند چرا این کار فوراً انجام نشده است؟ اگر مصرف کنندگان به این موضوع پی بردند که محصول مورد نظرشان را از شرکت بدست نمی آورند، شرکت فوراً ارزش و اعتبار خود را از دست می دهد.

خصوصیات مصرف کننده پست مدرن را می توان به شکل زیر خلاصه کرد :

۱-  مصرف کننده، هویت خود را از طریق کالاها یا خدماتی که مصرف می کند، می سازد. به خصوص از طریق ارزش نامحسوس کالا یا خدمت. در این حالت به ارزش نمادین و فرهنگی محصول بیش از ارزش کارکردی آن بها می دهند.

۲-  در ترجیح مصرف کالاها و خدمات بیشتر برمبنایی فرد گرایانه عمل می شود. در واقع کمتر به جنسیت (زن و مرد بودن و دیدگاه کلیشه ای در مورد آن ها داشتن) و بیشتر خود به فرد توجه می شود.

۳-    به هر کالا یا خدمتی وفادار نیست ( از هر تعهدی دوری می کند) و بدنبال آزادی در انتخاب خواهد بود.

۴-    خواستار خشنودی آنی (نیاز به رضایت) و عرضه خدمات فوری و پاسخگویی از طریق عرضه کننده خدمت است.

۵-  اگر عرضه کننده نتواند خدمات ضروری را ارائه کند اعتبار خود را از دست خواهد داد و مصرف کننده بدنبال عرضه کننده ای خواهد بود که بتواند این نیاز را برطرف کند.

۶-    مصرف کننده پست مدرن اطلاعات محور و تکنولوژی اطلاعات محور است.

۷-  باتوجه به ادعاهای شرکت در مورد کالا یا خدمت که از طریق بازاریابی ارائه شده است انتظار دارد از کالا یا خدمت چیزی بیشتر بدست آورد.

۸-    مصرف کننده پست مدرن، سبک های زندگی متعددی که اغلب با سیستم های ارزشی ناسازگار همراهند، دارا می باشد.

۹-    از ارزش های سنتی جامعه پیروی نمی کند و الگوهای رفتاری او غیرقابل پیش بینی است. (۲)

مصرف کننده پست مدرن در دنیای پر از « شک، ابهام و بی ثباتی » زندگی می کند و در این حالت سازمان ها برای بقا در بازار پست مدرن باید مصرف کنندگان را بشناسند و نیازها و خواسته های آن هار ارضا نمایند.(۹)

– آمیخته بازاریابی و پست مدرنیسم :

الف – ازدیاد محصول

بدلیل این که مصرف کنندگان در دنیای پست مدرن با سبک های متفاوت زندگیشان، زندگی می کنند این مسأله بسیار مهم است، که کالاها و خدمات متفاوتی ارائه شود تا مصارف مختلف آن ها را پوشش دهد. تحت این شرایط، حفظ استراتژی های تولید انبوه و صرفه های اقتصادی مشکل به نظر می رسد استراتژی ازدیاد محصول بوسیله معانی متفاوت محصول، تعدیل (سازگاری) ویژگی های محصول با نیاز ها، و یا اصلاح بسته بندی محصولات می تواند انجام شود.

یک مثال خوب محصولات مُدی (fashion products) (مثل لباس ها و وسایل آرایش) است که به منظور تطبیق با تمایلات جدید مصرف کنندگان سریعاً تغییر می یابد.

شیسیدو (shiseido) ، شرکت ژاپنی لوازم آرایشی، اخیراً « ذِن » (zen) که یک محصول جدید عطر است را به بازار عرضه کرده است. این شرکت ادعا می کند این عطر حالت آرامش مثل حالتی که در هنگام مدیتیشن ذن (آرامش در حالت ذن) اتفاق می افتد، را ایجاد می کند. شرکت شیسیدو به طوری قوی، یک فرصت موجود (علاقه مردم به حالت روحانی ذن) را با یک برند قدرتمند ژاپنی (شیسیدو) ترکیب کرده است. این پیشرفت نشان دهنده خلق یک ایده محصول است که با یک خصوصیت منحصر به فرد عطر در ارتباط با نیازهای ویژه افراد، مرتبط است.

ب‌- قیمت ضد و نقیض 

قیمت ضد و نقیض ایده ای که از قیمت گذاری منطقی معمول منحرف می شود را بیان می دارد. به طور معمول مردم فکر می کنند محصولات گران قیمت همراه با کیفیت های تجملی می باشد و برعکس. این منطق همیشه درست نیست. زیرا مصرف کننده پست مدرن تأکید بیشتری بر ارزش نمادین محصول بجای ارزش مبادله ای محصول، می کند. بعضی اوقات مصرف کنندگان ترجیح می دهند تا ثروت و پول زیادی را برای محصولی خرج کنند در حالی که افراد دیگر ممکن است هیچ ارزشی برای آن محصول قائل نشوند. گاهی اوقات مصرف کنندگان بهترین معامله را جستجو می کنند، البته نه به خاطر سود پولی آن بلکه بدلیل هیجان کشف چیز جدید که در آن معامله وجود دارد. بازاریاب ها می توانند قیمت را با ارزش قابل درک محصول سازگار کنند. برای مثال یک فروشنده با تجربه می تواند بی نظمی در چیدمان محصول در فروشگاه خود را از طریق پراکندن تصادفی محصولات با ارزش در نقاط مختلف فروشگاه، بوجود آورد. تا فرصت یافتن یک محصول با ارزش را در بین محصولات کم ارزش در فرد ایجاد کند. با این تکنیک، فروشنده می تواند در دامنه های قیمتی بالا، قیمت گذاری کند. چون برخی از مشتریان علاقمندند که پول بیشتری را برای محصولات با ارزشی که در میان محصولات رده پایین پیدا کرده اند، بپردازند . در این حالت مشتری از بابت پیدا کردن محصول با ارزش در میان محصولات کم ارزش، احساس غرور می کند. بی تردید، تضاد قیمتی (قیمت ضد و نقیض) فقط زمانی مؤثر است که مشتریان ارزش نمادین کالا یا خدمت را بیش از ارزش واقعی مبادله ای آن ادراک کنند.

پ – مشارکت در توزیع

در دوران پست مدرن، مصرف کنندگان در فعالیت های متنوعی درگیرند. آن ها مبادلات مداوم کالاها و خدمات را برای ارضای نیازهای بدون مرز خود ایجاد می کنند و آن ها به طور فعال در معامله شرکت می کنند.

این ها نتایج پیشرفت های تازه در شبکه های توزیع و تدارکات می باشد. در گذشته، واسطه ها فقط بر در دسترس قراردادن کالا و خدمت برای مصرف تمرکز می کردند. امروزه بسیاری از توزیع کنندگان در تلاشند تا خدمات جمعی متفاوتی (مثل ایجاد معامله آن لاین) برای مشتریان فراهم کنند. تا آن ها بتوانند مدل های مختلف محصول را بررسی کنند و یا ترغیب شوند تا وقت بیشتری را در فروشگاه بگذرانند.

برای مثال بارنزونوبل (کتاب فروشی در آمریکا) تصمیم گرفته اند تا کسب و کار خود را با bn.com گسترش دهند تا بتوانند به نیازهای مشتریانی که فعالیت های آن لاین را ترجیح می دهند پاسخ دهند. در فروشگاه، آن ها با قهوه استارباکس شریک شده اند و مکان ویژه ای را به مشتریان اختصاص داده اند تا آن جا بنشینند و از خواندن کتاب بهمراه یک فنجان قهوه بدون هیچ گونه اجبار به خرید کتاب ها لذت برند. بعلاوه آن ها در آخر هفته، یک داستان گویی بر پا می کنند به طوری که والدین می توانند فرزندان خود را به کتاب فروشی بیاورند و زمانی با ارزش را در آنجا داشته باشند. استراتژی مشارکت در توزیع برای مشتریان پست مدرنی مناسب است که در فرایند بازاریابی بعنوان عوامل فعال ظاهر شوند.

ت – شرکت در ترویج

به طور سنتی، بازاریاب ها دو روش اساسی بنام های استراتژی های ترفیع فشار و کشش (push and pull promotion strategy) به کار می گرفته اند. استراتژی فشار شامل فشار به محصول (فرستاندن محصول) از طریق کانال های توزیع بوسیله تکنیک هایی (مثل فروش شخصی و ترفیع تجاری) است که کانال ها را تحریک می کنند تا محصول را حمل کرده و کارهای ترفیعی انجام دهند. در مقابل، استراتژی کشش خواسته های مصرف کنندگان را بر می انگیزاند (مثلاً از طریق تبلیغ، ترفیع فروش) به طوری که آن ها (مصرف کنندگان)، از طریق اعضای کانال های توزیع محصولات را جویا می شوند و کانال های توزیع هم محصولات را از شرکت دریافت می کنند توجه شود که دو روش سنتی حول دستکاری نیازهای مصرف کنندگان عمل می کند. اما در دنیای پست مدرن، مصرف کنندگان خواهان این هستند که عملی را انجام دهند یا حداقل احساس کنند که برای اولویت های خود، کاری کرده اند.

بنابراین بازاریاب ها مشتریان خود را بعنوان شرکای ترفیع تلقی می کنند، کسانی که نقشی در فعالیت های شرکت دارند.

یک استـودیـوی ضبـط صـدا در u.s‌ علاقه مند بـود تا عقاید دانش آموزان محلی را درباره CD های جدید و آوازهای مورد علاقه شان جویا شود. استودیو، این اطلاعات را در غالب نمودار برای آگاهی مشتریان از چشم انداز بازار، به بازار ارائه کرد پس از آن فروش محصولات استودیو بالا رفت. علاوه بر آن، مشتریان راضی شدند زیرا آن ها احساس مشارکت با شرکت را بدست آورند. در این مثال، استودیو به طور زیرکانه کسب و کار خود را از طریق فعل و انفعال بین نقش های تولید کنندگان و مصرف کنندگان ترویج کرد. (۸)

 نتیجه گیری :

بازاریابی باید از قوانین و مباحث دست و پاگیر دوران مدرن خارج شده و خود را در دنیای متغیر پست مدرن وارد کند. باتوجه به زمینه ها و ویژگی های بیان شده در این مقاله می توان از این مباحث برای تغییر و حرکت به سوی دنیای پست مدرن امروزی استفاده کرد.

باتوجه به مباحث یاد شده می توان نتیجه گرفت که امروزه تأکید بازاریان و مهندسان باید بر ویژگی های نمادین محصول متمرکز شود. این ویژگی های نمادین هستند که برای مشتری ارزش می آفرینند.

در واقع، مصرف کنندگان به تصاویر ذهنی ایجاد شده اهمیت بیشتری نسبت به حقیقت محصول می دهند این دیدگاه نشان می دهد که ایجاد تصاویر ذهنی قوی در دنیای پست مدرن بسیار مهم می باشد.

شرکت ها نه تنها باید به ادعاهای خود عمل کنند بلکه حتی مصرف کننده پست مدرن انتظار دارد چیزی بیش از این ادعاها بدست آورد.

در این حالت باید محصولاتی باب تبع مشتریان تولید کنیم. توجه به نیازهای ویـژه مشتریان می تواند در این راه به شرکت کمک کند. در ادامه می توان به این موارد اشاره کرد که : در بازاریابی پست مدرن می توان قیمت گذاری های مختلفی انجام داد چون مصرف کننده پست مدرن برای ارزش نمادین بدست آمده از محصول پول می پردازند نه برای خود محصول.

در دنیای پست مدرن باید مصرف کنندگان را در فرآیند توزیع محصول شریک کرد. چون مشتریان نیاز دارند تا احساس کنند که در فرایند رفع نیاز خود نقشی فعال دارند. ارائه اطلاعات در مورد تحقیقات انجام شده و اطلاعات محصول می تواند این نیاز آن ها را ارضا کند.

– منابع :

۱- رضانیان، ع.، ۱۳۸۶، مبانی سازمانی و مدیریت، انتشارات سمت، تهران

۲-Berner,A., Tonder, C.V., 2003,The postmodern consumer :

Implications of changing Customer expectation for organization development in service organizations, Journal of Industrial Psychology , 29(3),1-10.

۳-Boje ,D.M, 1994, Oganizational story telling : The struggles of premodern, Modern and postmodern organizational learning Discourses, Management learning, 25(3), 433-491

۴-Brown,s.,1995, postmodern Marketing, London, Routledge.

۵-Brown,s.,1996, Art, of science? Fifty years of Marketing debates, Journal of Marketing Management .

۶-Firat, A.,Dholakia, N., Venkatesh, A.,1995, Marketing,in postmodern world, European Journal of Marketing, 29(1) .

۷-Kilduff, M., Mehra, A., 1997, postmodernism and Organizational research, Academy of Management Review, 22(2), 453-481.

سایت ۸- Nuttavuthisit (ph.D.),k.,2009/9/1,www. Marketeer. Com

۹-Thomas, M.J., 1997, Consumer Market research : Does it have Validity ? Some postmodern thoughts, Marketing intelligence & planning, 15(2),54-59.

۱۰-Venkatesh, A.,Sherry,J.F., Firat,A.,F.,1993, Postmidernism and the marketing imaginary,Journad of Research in Marketing,10,215-223.

۱۱-Venkatesh, A., 1999, Postmodernism perspectives for Macro Marketing :An Inquiry in to the global information and sign economy, Journal of Macro Marketing, Vol 19, No 12.

 …

نویسنده: مرتضی یوسفی نیا

منبع: بانیک، مشاوره برندینگ | مشاوره برند | مشاوره بازاریابی و ارتباطات یکپارچه برند